محمدعلی فروغی، روشنفکران پسامشروطه و سلطنت رضاشاهدر گفت و گو با دکتر مظفر شاهدیگفت و گو از: رحمت رمضانیپرسش: محمدعلی فروغی کیست؟ روشنفکری که با استبداد همکاری کرد یا رضاخان مجری اقدامات فرهنگی و توسعه آمرانه روشنفکرانی مانند فروغی بود؟پاسخ: برای پاسخ دقیقتر بهاین پرسش، که در کلیت خود میتواند و بلکه باید وضعیت و ساحت پاسخگویی بههر پرسش تاریخیِ دیگری را هم تبیین کند، لازم است مقدمهای را عرض کنم.واقعیت این است که نگاه علمی و بلکه داوری درباره کارنامه شخصیتهای تاریخی و موضوع تاریخ تحولات و رخدادهایی که در شئون گوناگون سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، امنیتی و یا هر جنبه دیگری از آنچه در گذشته روی داده است، در بستر مکاتب و فراتر از آن پارادایمهای فکری، فلسفی و سیاسی مختلف، که بهنوعی رقیب یکدیگر بوده و هستند و هریک بر اساس مبانی نظری خاص خود، نگاه و رویکرد متفاوتی بهخاستگاه و معنای رخدادها و تحولاتِ تاریخی داشته و دارند، صورتبندی تبیینی و تحلیلیِ متفاوت و گاه کاملاً متعارضی پیدا میکند. بهطور مشخص مکاتب تاریخنگاری و تاریخپژوهیِ مارکسیستی، لیبرالیستی، اسلامگرایانه و نیز ملیگرایانه هویتطلب باستانگرا، هر یک بر اساس مفروضات و مبانی فکری، ایدئولوژیکی و فلسفی و سیاسیِ خود، پیرامون یک واقعه، پدیده و یا یک شخصیت تاریخیِ واحد، فهم و داوریِ تاریخیِ متفاوت و بلکه سراسر متعارضی ارائه میدهند.چنانکه درباره همین شخصیتِ تاریخیِ محمدعلی فروغی که در این گفتگو مورد پرسش قرار دادهاید، هر یک از مکاتب تاریخنگاری بالا، حتی اگر همه آنها برای مطالعه و بررسی کارنامه تاریخی او بهمتون و اسنادِ واحد و همسانی ارجاع بدهند، باز هم خوانشها، فهمها و داوریهای تاریخیِ متفاوتی ارائه داده و , ...ادامه مطلب
اسدالله علم و سلطنت محمدرضاشاه پهلوی؛در گفتوگو با دکتر مظفر شاهدی گفتوگو از: مهسا علیبیگی□ درباره نقش و جایگاه اسدالله علم در رویدادهای سیاسی زمان پهلوی دوم صحبتهای زیادی شده است. برخی به ارتباطات علم با انگلیس اشاره میکنند و او را نماینده سیاستهای انگلیس میدانند که به محمدرضا پهلوی دیکته میشد. شما چه تحلیلی درباره جایگاه و نقش او در دو دهه واپسین حکومت پهلوی دارید؟برای پاسخ به این پرسش لازم میدانم درباره پیشینه ارتباط خاندان علم با محافل انگلیسی توضیحی کوتاه عرض کنم. خاندان علم حضور مؤثر دیرپایی در مناطق شرقی ایران داشت و سران این خاندان حداقل از اوایل دوران سلطنت ناصرالدینشاه تا اواخر دوره قاجار حکمرانی بلامنازع بخش وسیعی از قلمروهای شرقی ایران (که بهطور تقریبی شامل استانهای سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی کنونی میشد) را برعهده داشتند. میدانیم که در آن دوران دولت استعماری انگلستان سلطه تمام و کمالی بر بخشهای وسیعی از اقیانوس هند، دریای عمان و خلیج فارس و البته اقصی نقاط شبهجزیره هندوستان (شامل کشورهای کنونی هندوستان، بنگلادش و پاکستان) داشت و در قلمروهای وسیعی از خاک افغانستان کنونی هم نفوذ گستردهای بهدست آورده بود و بهتبع آن دامنه حضور سلطهجویانه آن کشورتا سراسر مرزهای شرقی و جنوبی ایران کشیده شده بود. انگلستان البته در رقابتی تنگاتنگ و نفسگیر با روسیهتزاری، از سالهای نخست حکومت قاجار، بهتدریج نفوذ سیاسی، اقتصادی ـ تجاری، و نظامی ـ امنیتی روزافزونی در ایران پیدا کرده و بهویژه در سراسر قلمروها و ایالات شرقی، جنوبی و مرکزی ایران، نفوذ و حضور سلطهجویانه انگلستان تا سالهای پایانی دوران سلطنت قاجارها بلامنازع شد. در چنین فضا و شرایطی بود که سران حکومت, ...ادامه مطلب
حاجيعلي# رزمآرا؛ پاسخ# بهدو مدعا# (از ترور# محمد# مسعود# تا آرزوي# سلطنت#) مظفر شاهديدر اين يادداشت تلاش ميكنيم بهدو پرسش زير پاسخ# دهيم: 1-آيا رزمآرا در ترور# محمد# مسعود# نقش داشت؟ 2-آيا رزمآرا سوداي سل, ...ادامه مطلب